Τις θέσεις τους για το νομοσχέδιο «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής Νομοθεσίας» (για το θέμα της εκτός σχεδίου δόμησης) εξέφρασαν οι ενδιαφερόμενοι φορείς κατά τη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου.
Οι περισσότεροι στάθηκαν θετικά ή ζήτησαν ακόμα πιο αυστηρή ρύθμιση.
Υπήρχαν, βέβαια, και αυτοί που ζήτησαν ακόμα πιο ελαστικές ρυθμίσεις. Ενδεικτικά:
– Κ. Τζάρος, μέλος του ΔΣ της Ομοσπονδίας Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων Ελλάδος. Εξέφρασε την εκτίμηση ότι υπάρχουν ρυθμίσεις που επιφέρουν δυσμενείς επιπτώσεις στα μικρομεσαία στρώματα που είναι ιδιοκτήτες ακινήτων κάτω των 4 στρ., ιδίως εν μέσω κρίσης. Υπάρχει άνιση μεταχείριση μεταξύ μικρών και μεγάλων ιδιοκτησιών είπε ο κ. Τζάρος και ζήτησε την αύξηση της “περιόδου χάριτος” στα πέντε χρόνια.
– Στρ. Παραδιάς, της ΠΟΜΙΔΑ, είπε ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να παραμείνουν πολλά ακίνητα εκτός οικοδομής προτείνοντας την αύξηση του χρονικού “παραθύρου” από τα δύο στα πέντε έτη.- Πρόεδρος της επιτροπής χωροταξίας του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων Κ. Κωνσταντινίδης, ζήτησε μια μικρή αύξηση του προτεινόμενου συντελεστή δόμησης στα ξενοδοχεία για εσωτερικούς- κοινόχρηστους χώρους, όπως είναι τα “σπα” και τα γυμναστήρια, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο ανταγωνισμός από γειτονικές χώρες.- Επ. Σαρρής, τεχνικός σύμβουλος του Συλλόγου Οικιστών Εκτός Σχεδίου Δόμησης (ναι, υπάρχει και τέτοιος), πρότεινε να δοθούν κίνητρα σε ιδιοκτήτες όμορων μικρών οικοπέδων για συνένωση αυτών, και δημιουργίας αρτίων οικοπέδων.Στο κλίμα αυτό κινήθηκαν και πολλοί βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Πριν πω την άποψή μου θέλω να μεταφέρω ένα πραγματικό περιστατικό:
Ελλάδα – Γερμανία, μια αληθινή ιστορία
Πριν λίγα χρόνια, ένας Έλληνας που έζησε πολλά χρόνια στη Γερμανία και έκανε κάποια χρήματα, κατέθεσε μια πρόταση στο Υπ. Ανάπτυξης για να ενταχθεί σε ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα. Η πρότασή του ήταν ενδιαφέρουσα, καλογραμμένη με αναπτυξιακά κριτήρια αλλά και με όρους προγράμματος χρηματοδότησης. Παρόλα αυτά, ο φάκελος δεν προχωρούσε, ώσπου κάποια στιγμή, τον ενημέρωσαν ότι η πρότασή του απορρίφθηκε. Όλους τους μήνες που προηγήθηκαν, πηγαινοέρχονταν στο Υπουργείο και προσπαθούσε να πληροφορηθεί για την πορεία της πρότασής του.Ήταν συμπαθής γενικά και όταν τελείωσε η διαδικασία αξιολόγησης, κάποιος υπηρεσιακός που είχε παρακολουθήσει την πορεία του αιτήματος αποφάσισε να το ψάξει περισσότερο. Έγραψε στη Γερμανική Πρεσβεία (φαίνεται πως κάπου εκεί κόλλησε η υπόθεση) και ρώτησε τι συμβαίνει. Οι Γερμανοί, τυπικοί και σχολαστικοί, έστειλαν πλήρη φάκελο στο υπουργείο και η εξήγηση ήταν απρόσμενη.Ο Έλληνας εκ Γερμανίας δεν είχε «καθαρό» ποινικό μητρώο!Το εντυπωσιακό, όμως, βρίσκεται στην αιτία που προκάλεσε την εμπλοκή του με την δικαιοσύνη της Γερμανίας.Όταν πήγε στη Γερμανία, πριν από πολλά χρόνια, σκέφτηκε, κάποια στιγμή, να αποκτήσει ένα εξοχικό, στο βουνό. Περιπλανήθηκε στα βουνά γύρω από την πόλη που έμενε, βρήκε ένα ωραίο ξέφωτο και άρχισε να χτίζει το εξοχικό του. Δεν άργησαν να τον εντοπίσουν και η υπόθεσή του έφτασε στο δικαστήριο. Εκεί τον ρώτησαν γιατί έχτιζε μέσα στο δάσος και μάλιστα χωρίς άδεια και σε μη ιδιόκτητο οικόπεδο. Απάντησε ότι δεν ήξερε καλά τη νομοθεσία, ότι στη χώρα του κάπως έτσι γίνεται και άλλα παρόμοια. Το δικαστήριο δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ένας «φυσιολογικός» άνθρωπος μπορούσε να αρχίσει να χτίζει ένα σπίτι …στο πουθενά και αντί κάποιας ποινής του «επέβαλε» 6μηνη ψυχολογική υποστήριξη σε μια μονάδα συμβουλευτικής ή κάτι τέτοιο! Έκανε το 6μηνό του ο Έλληνας και συνέχισε να ζει ομαλά τη ζωή του.Όμως, η ιδέα του εξοχικού στο βουνό δεν του έφευγε από το μυαλό και μετά από κάποια χρόνια, αποφάσισε να το ξαναπροσπαθήσει, -φαίνεται πως η ψυχολογική υποστήριξη δεν απέδωσε- αλλά και αυτή τη φορά, φυσικά, εντοπίστηκε πριν προλάβει να ολοκληρώσει τη εγχείρημά του –βλέπετε, εκεί δεν υπάρχουν εξειδικευμένα συνεργεία που χτίζουν σπίτια σε μια ή δύο το πολύ νύχτες! Ξαναπήγε στο δικαστήριο και, βέβαια, καταδικάστηκε και έτσι «λέρωσε» το ποινικό του μητρώο και έχασε τη χρηματοδότηση της, ενδιαφέρουσας κατά τα άλλα, αναπτυξιακής του πρότασης.Και εμείς, καμιά φορά, αναρωτιόμαστε, κάποια πράγματα που εδώ θεωρούνται «φυσιολογικά», αν μπορούν να συμβαίνουν και εις την Εσπερίαν.
Τι σημαίνει “εκτός σχεδίου, νόμιμη δόμηση”;
Προσοχή, εδώ δεν μιλάμε για την “παράνομη” δόμηση, για τα “αυθαίρετα” δηλαδή, αλλά για νομιμότητα με χαρτιά και βούλες!
Γενικά, οι Έλληνες μπορούν να χτίσουν εντός των εγκεκριμένων σχεδίων πόλων, με τους όρους δόμησης που ισχύουν σε κάθε σχέδιο πόλεως του δήμου ή της κοινότητας που ενδιαφέρονται -οι Έλληνες. Πηγαίνουν, λοιπόν, και καταθέτουν τη μελέτη του μηχανικού τους και παίρνουν “άδεια” να χτίσουν. Χωρίς “άδεια”, ακόμα και αν χτίσεις εντός σχεδίου, αυτό που κατασκευάζεις θεωρείται “αυθαίρετο” και υπόκειται σε κατεδάφιση -μετά από κάποιες διαδικασίες που οδηγούν σε μια τελεσίδική απόφαση κατεδάφισης. Την κατεδάφιση μπορείς να την κάνεις μόνος σου (συμφέρει) ή θα την κάνει το δημόσιο και θα σου καταλογίσει το κόστος κατεδάφισης και διαχείρισης των υλικών της κατεδάφισης σε ειδική, πιστοποιημένη μονάδα (κοστίζει πολύ παραπάνω).Οι κατά καιρούς “νομιμοποιήσεις” αυθαιρέτων, έδωσαν το δικαίωμα σε κάποιες κατηγορίες αυθαιρέτων, δηλαδή κτισμάτων χωρίς άδεια, να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση, έναντι κάποιων τελών νομιμοποίησης.Τα υπόλοιπα, όσα δηλαδή δεν εξαιρέθηκαν από τη δυνατότητα αυτή, αναμένουν τη σειρά τους να κατεδαφιστούν -λέμε τώρα…
Και η εκτός σχεδίου νόμιμη δόμηση;Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα να χτίσει κάποιος σπίτι, ακόμα και έξω από τα όρια των σχεδίων πόλεων, κυρίως με δύο προϋποθέσεις. Ή με βάση τη στρεμματική αρτιότητα, η οποία στην πλειοψηφία των περιοχών είναι τα 4 στρέμματα (σε κάποιες περιοχές είναι υψηλότερη) ή με την λεγόμενη “παρόδια δόμηση”, δηλαδή αν το οικόπεδο, ακόμα και μικρότερο, έχει φάτσα σε μεγάλο δρόμο.Υπήρχαν και κάποιες εξαιρέσεις με δυνατότητα δόμησης σε ορισμένες περιοχές και με μικρότερη αρτιότητα από τα 4 στρέμματα -αυτήν έρχεται να καταργήσει το εν λόγω νομοσχέδιο. Δίνει 2 χρόνια περιθώριο στους ιδιοκτήτες τους να βγάλουν άδεια και μετά άλλα τέσσερα να χτίσουν. Μετά, θα ισχύουν τα 4 στρέμματα ως ελάχιστη αρτιότητα.
Ο Β. Μαγγίνας, βουλευτής και υπουργός κατά καιρούς, χρησιμοποίησε το «παράθυρο» του αναψυκτηρίου για να χτίσει το αυθαίρετό του, που βρίσκεται σε περιοχή υπό καθεστώς προστασίας στον Υμηττό. Η επινόηση αυτή του αναψυκτηρίου αποτελεί συνέχεια μιας απίστευτης επινοητικότητας τερτιπίων που η αμέσως προηγούμενη «γενιά» τους ακούει στο όνομα «αυθαίρετο με άδεια της Ναοδομίας».Με δυο λόγια, το κόλπο της ναοδομίας στηρίχθηκε στην έκδοση άδειας για «ναΐδριο», άδεια την οποία εξέδιδε μία υπηρεσία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, της περιβόητης Ναοδομίας, η οποία δεν έχει πουθενά στην ελληνική επαρχία γραφεία -ένα γραφείο όλο κι όλο έχει στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών με κάποιους μηχανικούς- και ο κάθε «πιστός» μπορεί να πάρει άδεια σε χρόνο ρεκόρ, ακόμη και σε δύο ημέρες. Η «υπηρεσία» αυτή εξέδιδε άδειες, ο θεοσεβούμενος κάτοχος της οποίας αναρτούσε στο γιαπί του μια ταμπελίτσα με τον αριθμό –κάποιας- άδειας και αρχίζει …να χτίζει. Όμως, για τον έλεγχο τυχόν αυθαιρεσιών αρμόδια είναι η Πολεοδομία, η οποία βεβαίως, δεν ανακατεύεται στις δουλειές άλλης υπηρεσίας.Στη Μύκονο υπάρχει τριώροφη κατασκευή και στην ταράτσα του εκκλησάκι!
Κάποιες χιλιάδες (2-3…) σπίτια χτίστηκαν με τον τρόπο αυτό, μόνο σε ένα νησί έχουμε πάνω από πενήντα.Δίπλα στην Ιερά Μονή Πεντέλης, με άδεια για… ορνιθώνες η«ΜΚΟ Αλληλεγγύη», εγκατέστηκε πέντε πολυτελείς μονοκατοικίες(συγνώμη, τα ‘Ιερά Κοτέτσια’ της) για να στεγάσει, λέει, …πρόσφυγες. Μέσα στον καταπράσινο Υμηττό χτίστηκαν κάπου 2.000 αναψυκτήρια που τρατάρουν το κατιτίς στους χιλιάδες των οδοιπόρων, των προσκυνητών και των ορειβατών. Υπήρχε μεγάλη ζήτηση και η αγορά ανταποκρίθηκε ταχύτατα! Ναοδομία, αναψυκτήρια, ιερά κοτέτσια, οικοδομικοί συνεταιρισμοί, τροχόσπιτα …χωρίς τροχούς, ημιυπαίθριες προσθήκες και ότι άλλο βάλει ο νους του Έλληνα καταφερτζή, συνιστούν έναν κόσμο “νόμιμης”, εκτός σχεδίου δόμησης.
Γενικά, οι Έλληνες μπορούν να χτίσουν εντός των εγκεκριμένων σχεδίων πόλων, με τους όρους δόμησης που ισχύουν σε κάθε σχέδιο πόλεως του δήμου ή της κοινότητας που ενδιαφέρονται -οι Έλληνες. Πηγαίνουν, λοιπόν, και καταθέτουν τη μελέτη του μηχανικού τους και παίρνουν “άδεια” να χτίσουν. Χωρίς “άδεια”, ακόμα και αν χτίσεις εντός σχεδίου, αυτό που κατασκευάζεις θεωρείται “αυθαίρετο” και υπόκειται σε κατεδάφιση -μετά από κάποιες διαδικασίες που οδηγούν σε μια τελεσίδική απόφαση κατεδάφισης. Την κατεδάφιση μπορείς να την κάνεις μόνος σου (συμφέρει) ή θα την κάνει το δημόσιο και θα σου καταλογίσει το κόστος κατεδάφισης και διαχείρισης των υλικών της κατεδάφισης σε ειδική, πιστοποιημένη μονάδα (κοστίζει πολύ παραπάνω).Οι κατά καιρούς “νομιμοποιήσεις” αυθαιρέτων, έδωσαν το δικαίωμα σε κάποιες κατηγορίες αυθαιρέτων, δηλαδή κτισμάτων χωρίς άδεια, να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση, έναντι κάποιων τελών νομιμοποίησης.Τα υπόλοιπα, όσα δηλαδή δεν εξαιρέθηκαν από τη δυνατότητα αυτή, αναμένουν τη σειρά τους να κατεδαφιστούν -λέμε τώρα…
Και η εκτός σχεδίου νόμιμη δόμηση;Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα να χτίσει κάποιος σπίτι, ακόμα και έξω από τα όρια των σχεδίων πόλεων, κυρίως με δύο προϋποθέσεις. Ή με βάση τη στρεμματική αρτιότητα, η οποία στην πλειοψηφία των περιοχών είναι τα 4 στρέμματα (σε κάποιες περιοχές είναι υψηλότερη) ή με την λεγόμενη “παρόδια δόμηση”, δηλαδή αν το οικόπεδο, ακόμα και μικρότερο, έχει φάτσα σε μεγάλο δρόμο.Υπήρχαν και κάποιες εξαιρέσεις με δυνατότητα δόμησης σε ορισμένες περιοχές και με μικρότερη αρτιότητα από τα 4 στρέμματα -αυτήν έρχεται να καταργήσει το εν λόγω νομοσχέδιο. Δίνει 2 χρόνια περιθώριο στους ιδιοκτήτες τους να βγάλουν άδεια και μετά άλλα τέσσερα να χτίσουν. Μετά, θα ισχύουν τα 4 στρέμματα ως ελάχιστη αρτιότητα.
Ο Β. Μαγγίνας, βουλευτής και υπουργός κατά καιρούς, χρησιμοποίησε το «παράθυρο» του αναψυκτηρίου για να χτίσει το αυθαίρετό του, που βρίσκεται σε περιοχή υπό καθεστώς προστασίας στον Υμηττό. Η επινόηση αυτή του αναψυκτηρίου αποτελεί συνέχεια μιας απίστευτης επινοητικότητας τερτιπίων που η αμέσως προηγούμενη «γενιά» τους ακούει στο όνομα «αυθαίρετο με άδεια της Ναοδομίας».Με δυο λόγια, το κόλπο της ναοδομίας στηρίχθηκε στην έκδοση άδειας για «ναΐδριο», άδεια την οποία εξέδιδε μία υπηρεσία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, της περιβόητης Ναοδομίας, η οποία δεν έχει πουθενά στην ελληνική επαρχία γραφεία -ένα γραφείο όλο κι όλο έχει στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών με κάποιους μηχανικούς- και ο κάθε «πιστός» μπορεί να πάρει άδεια σε χρόνο ρεκόρ, ακόμη και σε δύο ημέρες. Η «υπηρεσία» αυτή εξέδιδε άδειες, ο θεοσεβούμενος κάτοχος της οποίας αναρτούσε στο γιαπί του μια ταμπελίτσα με τον αριθμό –κάποιας- άδειας και αρχίζει …να χτίζει. Όμως, για τον έλεγχο τυχόν αυθαιρεσιών αρμόδια είναι η Πολεοδομία, η οποία βεβαίως, δεν ανακατεύεται στις δουλειές άλλης υπηρεσίας.Στη Μύκονο υπάρχει τριώροφη κατασκευή και στην ταράτσα του εκκλησάκι!
Κάποιες χιλιάδες (2-3…) σπίτια χτίστηκαν με τον τρόπο αυτό, μόνο σε ένα νησί έχουμε πάνω από πενήντα.Δίπλα στην Ιερά Μονή Πεντέλης, με άδεια για… ορνιθώνες η«ΜΚΟ Αλληλεγγύη», εγκατέστηκε πέντε πολυτελείς μονοκατοικίες(συγνώμη, τα ‘Ιερά Κοτέτσια’ της) για να στεγάσει, λέει, …πρόσφυγες. Μέσα στον καταπράσινο Υμηττό χτίστηκαν κάπου 2.000 αναψυκτήρια που τρατάρουν το κατιτίς στους χιλιάδες των οδοιπόρων, των προσκυνητών και των ορειβατών. Υπήρχε μεγάλη ζήτηση και η αγορά ανταποκρίθηκε ταχύτατα! Ναοδομία, αναψυκτήρια, ιερά κοτέτσια, οικοδομικοί συνεταιρισμοί, τροχόσπιτα …χωρίς τροχούς, ημιυπαίθριες προσθήκες και ότι άλλο βάλει ο νους του Έλληνα καταφερτζή, συνιστούν έναν κόσμο “νόμιμης”, εκτός σχεδίου δόμησης.
Η εκτός σχεδίου νόμιμη δόμηση είναι ελληνική πατέντα. Παντού στον κόσμο χώροι στους οποίους επιτρέπεται η δόμηση είναι μόνον οι σαφώς καθορισμένες «εντός σχεδίου» περιοχές. Έξω από αυτές μόνον με ειδικές αποφάσεις και με σαφώς προσδιορισμένα κριτήρια επιτρέπεται η οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα.
Ένας άλλος “ελληνικός” αμαρτωλός θεσμός είναι αυτός των «οικοδομικών συνεταιρισμών». Η συνήθης πρακτική είναι η εξής: ένας σύλλογος εργαζομένων, μία ένωση προσώπων ή μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα (απόστρατοι αξιωματικοί, γιατροί, δημοσιογράφοι, δικαστικοί, κλπ.), τίθεται επικεφαλής της όλης επιχείρησης αποχαρακτηρισμού της επίμαχης έκτασης, η οποία δεν έχει εξασφαλίσει στο ξεκίνημα της προσπάθειας την οικιστική καταλληλότητα -αλλά όπου νά ‘ναι γίνεται κι αυτό. Ένας διαμεσολαβητής (δικηγόρος, μηχανικός, συνήθως), αναλαμβάνει τα διαδικαστικά και τα της διεκδίκησης. Πρώτα πωλούνται, με “προσύμφωνα”, τα “αγροτεμάχια” ή τα λοιπά μερίδια από τον μελλοντικό οικισμό, στη συνέχεια φτιάχνεται μια εντυπωσιακή μακέτα με όλα τα “κομφόρ” του μελλοντικού παραδείσου και αρχίζει ο αγώνας για την “αλλαγή χρήσης” της έκτασης στο όνομα των πολλών, πια. Υπομνήματα, πιέσεις, πολιτικό αλισβερίσι, επιστράτευση ψευδομαρτύρων ή “εμπειρογνωμόνων” για το παρελθόν της έκτασης, λαδώματα, και λοιπές μέθοδοι επιστρατεύονται για τον τελικό σκοπό. Ο “θεσμός” αυτός δεν χωράει τίποτε άλλο από την διάλυση όλων των υπαρχόντων «οικοδομικών συνεταιρισμών» που δεν έχουν στην ιδιοκτησία τους έκταση η οποία νομίμως μπορεί να οικοδομηθεί.
Αν υπολογίσουμε ότι, κατά μέσο όρο, το κάθε αυθαίρετο χρησιμοποιεί 1-1,5 στρέμμα γης, τότε η νομιμοποίηση όλων των αυθαιρέτων θα θυσίαζε περίπου 1.500.000-2.500.000 στρέμματα και άλλα 2.000.000 που διεκδικούν οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί, μας κάνουν 3-4 εκ. στρέμματα. Η έκταση αυτή δεν είναι, αντικειμενικά, μεγάλη. Όμως, οι επιπτώσεις από τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων αυτών καθώς και η ενδεχόμενη οικοπεδοποίηση των εκτάσεων που κατέχουν οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί θα είχε πολλές και πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις στα δάση και στα άλλα οικοσυστήματα στα οποία βρίσκονται ή επηρεάζουν. Καθώς είναι διάσπαρτα, η διακοπή της συνέχειας των φυσικών οικοσυστημάτων μπορεί να επηρεάσει τη συνολική τους υπόσταση και λειτουργία, να προκαλέσει φαινόμενα ερημοποίησης, ιδιαίτερα σε περιοχές με κάποιες κλίσεις, κλπ. Από την άλλη, τα δάση που κατοικούνται από «επισκέπτες»-παραθεριστές και όχι από κατοίκους που ζουν από αυτά, πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους για τα δάση. Αυξάνουν την κινητικότητα στα δάση (δρόμοι, επισκέπτες, συναλλασσόμενοι, τροφοδοσία, δίκτυα κλπ), και τους κινδύνους τυχαίας πυρκαγιάς σε αυτά ακριβώς τα δάση που κατοικούνται. Ασφαλώς, ένας που κατάφερε να κτίσει σπίτι σε ένα δάσος έχει κάθε λόγο να θέλει δάσος γύρω του, δηλαδή δεν θέλει άλλους δίπλα του, αλλά αγνοεί τις συνθήκες ζωής σ΄ αυτό και αδυνατεί να το προστατέψει και από τους άλλους, τους έμμεσους κινδύνους που προκαλούνται από τα διάσπαρτα κτίρια στα δάση.
Ένας άλλος “ελληνικός” αμαρτωλός θεσμός είναι αυτός των «οικοδομικών συνεταιρισμών». Η συνήθης πρακτική είναι η εξής: ένας σύλλογος εργαζομένων, μία ένωση προσώπων ή μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα (απόστρατοι αξιωματικοί, γιατροί, δημοσιογράφοι, δικαστικοί, κλπ.), τίθεται επικεφαλής της όλης επιχείρησης αποχαρακτηρισμού της επίμαχης έκτασης, η οποία δεν έχει εξασφαλίσει στο ξεκίνημα της προσπάθειας την οικιστική καταλληλότητα -αλλά όπου νά ‘ναι γίνεται κι αυτό. Ένας διαμεσολαβητής (δικηγόρος, μηχανικός, συνήθως), αναλαμβάνει τα διαδικαστικά και τα της διεκδίκησης. Πρώτα πωλούνται, με “προσύμφωνα”, τα “αγροτεμάχια” ή τα λοιπά μερίδια από τον μελλοντικό οικισμό, στη συνέχεια φτιάχνεται μια εντυπωσιακή μακέτα με όλα τα “κομφόρ” του μελλοντικού παραδείσου και αρχίζει ο αγώνας για την “αλλαγή χρήσης” της έκτασης στο όνομα των πολλών, πια. Υπομνήματα, πιέσεις, πολιτικό αλισβερίσι, επιστράτευση ψευδομαρτύρων ή “εμπειρογνωμόνων” για το παρελθόν της έκτασης, λαδώματα, και λοιπές μέθοδοι επιστρατεύονται για τον τελικό σκοπό. Ο “θεσμός” αυτός δεν χωράει τίποτε άλλο από την διάλυση όλων των υπαρχόντων «οικοδομικών συνεταιρισμών» που δεν έχουν στην ιδιοκτησία τους έκταση η οποία νομίμως μπορεί να οικοδομηθεί.
Αν υπολογίσουμε ότι, κατά μέσο όρο, το κάθε αυθαίρετο χρησιμοποιεί 1-1,5 στρέμμα γης, τότε η νομιμοποίηση όλων των αυθαιρέτων θα θυσίαζε περίπου 1.500.000-2.500.000 στρέμματα και άλλα 2.000.000 που διεκδικούν οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί, μας κάνουν 3-4 εκ. στρέμματα. Η έκταση αυτή δεν είναι, αντικειμενικά, μεγάλη. Όμως, οι επιπτώσεις από τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων αυτών καθώς και η ενδεχόμενη οικοπεδοποίηση των εκτάσεων που κατέχουν οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί θα είχε πολλές και πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις στα δάση και στα άλλα οικοσυστήματα στα οποία βρίσκονται ή επηρεάζουν. Καθώς είναι διάσπαρτα, η διακοπή της συνέχειας των φυσικών οικοσυστημάτων μπορεί να επηρεάσει τη συνολική τους υπόσταση και λειτουργία, να προκαλέσει φαινόμενα ερημοποίησης, ιδιαίτερα σε περιοχές με κάποιες κλίσεις, κλπ. Από την άλλη, τα δάση που κατοικούνται από «επισκέπτες»-παραθεριστές και όχι από κατοίκους που ζουν από αυτά, πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους για τα δάση. Αυξάνουν την κινητικότητα στα δάση (δρόμοι, επισκέπτες, συναλλασσόμενοι, τροφοδοσία, δίκτυα κλπ), και τους κινδύνους τυχαίας πυρκαγιάς σε αυτά ακριβώς τα δάση που κατοικούνται. Ασφαλώς, ένας που κατάφερε να κτίσει σπίτι σε ένα δάσος έχει κάθε λόγο να θέλει δάσος γύρω του, δηλαδή δεν θέλει άλλους δίπλα του, αλλά αγνοεί τις συνθήκες ζωής σ΄ αυτό και αδυνατεί να το προστατέψει και από τους άλλους, τους έμμεσους κινδύνους που προκαλούνται από τα διάσπαρτα κτίρια στα δάση.
Μπορεί να λυθεί ποτέ το πρόβλημα με τα αυθαίρετα;
Μπορεί να λυθεί ποτέ το πρόβλημα με τα αυθαίρετα αν δεν γκρεμιστούν όσα βρίσκονται σε δασικές εκτάσεις, αρχαιολογικούς χώρους, αμμουδιές, ρέματα και προστατευόμενες περιοχές και αν δεν κοστίζει περισσότερο (τουλάχιστον το διπλάσιο) το κόστος νομιμοποίησης αυθαιρέτου από το κόστος μιας νόμιμης κατασκευής; Γιατί αν κανείς ξέρει ότι δεν πρόκειται ποτέ να του γκρεμίσουν το αυθαίρετο, ακόμη κι αν δεν το νομιμοποιήσουν, και ότι θα πληρώσει λιγότερα –και αργότερα, με δόσεις ή με γενναία έκπτωση- αν νομιμοποιήσει ένα παράνομο σπίτι σε σχέση με μια νόμιμη κατασκευή, τότε όλα αυτά ισοδυναμούν με ένα σύνθημα: «χτίστε παράνομα, συμφέρει».
Η περίοδος της κρίσης, εννοώ της δεκαετούς κρίσης και όχι ειδικά της περιόδους της πανδημίας, ήταν η χρυσή ευκαιρία να κλείσουμε τους λογαριασμούς μας με αυτό που λέγεται “αυθαίρετη δόμηση” και να σβήσουμε από τα λεξικά το λήμμα αυτό.Όμως, φαίνεται πως και στο μέλλον θα έχουμε εκφράσεις όπως η παρακάτω. Το λεξικό του Ι. Σταματάκου, ένα από τα εγκυρότερα λεξικά της ελληνικής γλώσσας, σε κάθε λήμμα, εκτός από τη σημασία της λέξης και κάποιες άλλες πληροφορίες, δίνει συνήθως και μια φράση αρκετά συνηθισμένη, στην οποία περιέχεται η εν λόγω λέξη. Παραδείγματος χάριν, στο λήμμα «δα», δίνει τη φράση: «Είναι δα κι αυτός λιγάκι τσαρλατάνος», ή στο λήμμα «βγάζω», η φράση είναι «απ’ όσα μου λες δεν βγάζω τίποτε, κάτι μου κρύβεις» κλπ. Η πιο συνηθισμένη φράση που βρήκε για να αποδώσει το λήμμα «αυθαιρετώ», ήταν, ω του θαύματος, «Ο υπουργός αυθαιρετεί»: η λέξη αυθαιρεσία ταυτισμένη με την εξουσία. Αυθαίρετος (από το αυτός + αιρούμαι = προτιμώ, αποφασίζω) είναι δηλαδή αυτός που αποφασίζει και ενεργεί «κατά το δοκούν», «ο μη λαμβάνων υπ’ όψιν τας προτιμήσεις των άλλων», «ο σατραπικός». Κατά το λεξικό του Άτλαντα, «αυθαιρεσία» είναι η «ενέργεια ή πράξις παραβιάζουσα τα δικαιώματα των άλλων».Η διαπίστωση αυτή είναι διαχρονική, δεν αφορά ειδικά τον τρέχον νομοσχέδιο (το σχετικό απόσπασμα με το λεξικό του Σταματάκου, το έχω χρησιμοποιήσει σε άρθρο μου στη Νέα Οικολογία πριν από 25-30 χρόνια).
Η περίοδος της κρίσης, εννοώ της δεκαετούς κρίσης και όχι ειδικά της περιόδους της πανδημίας, ήταν η χρυσή ευκαιρία να κλείσουμε τους λογαριασμούς μας με αυτό που λέγεται “αυθαίρετη δόμηση” και να σβήσουμε από τα λεξικά το λήμμα αυτό.Όμως, φαίνεται πως και στο μέλλον θα έχουμε εκφράσεις όπως η παρακάτω. Το λεξικό του Ι. Σταματάκου, ένα από τα εγκυρότερα λεξικά της ελληνικής γλώσσας, σε κάθε λήμμα, εκτός από τη σημασία της λέξης και κάποιες άλλες πληροφορίες, δίνει συνήθως και μια φράση αρκετά συνηθισμένη, στην οποία περιέχεται η εν λόγω λέξη. Παραδείγματος χάριν, στο λήμμα «δα», δίνει τη φράση: «Είναι δα κι αυτός λιγάκι τσαρλατάνος», ή στο λήμμα «βγάζω», η φράση είναι «απ’ όσα μου λες δεν βγάζω τίποτε, κάτι μου κρύβεις» κλπ. Η πιο συνηθισμένη φράση που βρήκε για να αποδώσει το λήμμα «αυθαιρετώ», ήταν, ω του θαύματος, «Ο υπουργός αυθαιρετεί»: η λέξη αυθαιρεσία ταυτισμένη με την εξουσία. Αυθαίρετος (από το αυτός + αιρούμαι = προτιμώ, αποφασίζω) είναι δηλαδή αυτός που αποφασίζει και ενεργεί «κατά το δοκούν», «ο μη λαμβάνων υπ’ όψιν τας προτιμήσεις των άλλων», «ο σατραπικός». Κατά το λεξικό του Άτλαντα, «αυθαιρεσία» είναι η «ενέργεια ή πράξις παραβιάζουσα τα δικαιώματα των άλλων».Η διαπίστωση αυτή είναι διαχρονική, δεν αφορά ειδικά τον τρέχον νομοσχέδιο (το σχετικό απόσπασμα με το λεξικό του Σταματάκου, το έχω χρησιμοποιήσει σε άρθρο μου στη Νέα Οικολογία πριν από 25-30 χρόνια).
Η φάση της κρίσης
Την περίοδο 1997-2011, κατά μέσο όρο, εκδίδονταν 140.000 οικοδομικές άδειες. Το 2014, στην καρδιά της κρίσης, είχαμε 9.500 ορισμούς ελεγκτών δόμησης. Επειδή από το 2011 η ευθύνη είχε φύγει από τις πολεοδομίες και είχε μεταφερθεί στους ελεγκτές δόμησης, αυτό σημαίνει ότι για κάθε κτήριο είχαμε 2 ή 3 ορισμούς, δηλαδή οι 9.500 ορισμοί αντιστοιχούσαν σε λιγότερο από 4.000 κτήρια. Υπήρξαν περίοδοι που ο τελικός έλεγχος, δηλαδή το κλείσιμο του φακέλου ολοκλήρωσης μιας οικοδομής, αφορούσε ένα (αριθμός 1) κτήριο την ημέρα, σε όλη την Ελλάδα!Και η κατασκευή αυθαιρέτων έπεσε κατακόρυφα, ειδικά μετά το 2011, όταν και ψηφίστηκε ο νόμος για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, ο οποίος ισχύει μέχρι σήμερα -με κάποιες διορθώσεις. Η οικιστική πίεση, άρα και η πολιτική ήταν, λοιπόν, πολύ μικρή και έδινε την δυνατότητα να γίνουν δραστικές παρεμβάσεις με μεγάλες προσδοκίες να μπούμε σε μια νέα εποχή στην οικοδόμηση με κανόνες, μόνο!Δυστυχώς, δεν έγινε το μεγάλο βήμα.Ένα, μικρό ή μικρομεσαίο βήμα έγινε με τον προαναφερθέντα νόμο (υπουργός Περιβάλλοντος ο Γ. Παπακωνσταντίνου), μεγαλύτερο ακόμα βήμα ήταν ο θεσμός των ελεγκτών δόμησης, αλά αυτός έλυνε άλλο θέμα, αυτό της διαφθοράς στις πολεοδομίες -την ίδια χρονιά.Ύστερα ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ και ανακάλυψε την “οικιστική πυκνότητα”, δηλαδή όπου υπάρχουν πολλά αυθαιρέτων μαζεμένα, εκεί, λέει, δίνουμε τη δυνατότητα να νομιμοποιηθούν, έναντι των “σκόρπιων”. Και βέβαια, η απίστευτη δήλωση του εκ των οικολόγων υπουργού Περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ Γ. Τσιρώνη, ότι μέχρι να κυρωθούν οι δασικοί χάρτες δεν ξέρουμε ποια είναι αυθαίρετα και ποια όχι!Τώρα έγινε ένα ακόμα δειλό βηματάκι, μόνο…
Ο Σάκης Κουρουζίδης είναι Δρ. Σεισμολογίας, Διευθυντής της Διευθύνσεως Υποστήριξης Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
