Ο Έλληνας ιστορικός του 2ου αιώνα π.Χ. Πολύβιος προβάλλει πρώτος την ιδέα ότι η τέχνη εκτιμάται καλύτερα όταν βρίσκεται στον τόπο όπου ανήκει. Όταν το 146 π.Χ., ο σύγχρονος και φίλος του, Ρωμαίος ύπατος Σκιπίων Αιμιλιανός κατέστρεψε την Καρχηδόνα, επέστρεψε στις σικελικές πόλεις όσα λάφυρα είχαν αποκομίσει οι Καρχηδόνιοι από αυτές σε προηγούμενους πολέμους. Όμως οι Ρωμαίοι δεν επέστρεψαν ποτέ τα λάφυρα που είχαν μεταφέρει στη Ρώμη όταν λεηλάτησαν την Κόρινθο την ίδια χρονιά και την Πέλλα εικοσιένα χρόνια πριν.

Αργότερα, όταν οι Βάνδαλοι λεηλάτησαν την Ρώμη το 455 μ.Χ., μετέφεραν στην Καρχηδόνα πολύτιμα έργα τέχνης μεταξύ των οποίων και την Επτάφωτη Λυχνία – το αρχαίο ιουδαϊκό ιερό αντικείμενο και σύμβολο της γνώσης. Την Μενορά είχε αρπάξει ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τίτος όταν κατέστρεψε την Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ. και μάλιστα η μεταφορά της μαζί με τα άλλα λάφυρα αποτυπώθηκε στην θριαμβική του αψίδα. Ο Βυζαντινός στρατηγός Βελισάριος νίκησε τους Βανδάλους το 534 μ.Χ. κατέλαβε την Καρχηδόνα και γύρισε θριαμβευτής στην Κωνσταντινούπολη με τη Μενορά, που ίσως αργότερα στάλθηκε πίσω στον αρχαίο της τόπο. 

Στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης ήταν από πολύ παλιά τοποθετημένα τέσσερα γλυπτά μπρούντζινα άλογα. Πενήντα χρόνια μετά την άλωση της πόλης από τους σταυροφόρους, με εντολή της ενετικής διοίκησης, τα άλογα αυτά – έργο χιλίων ή και παραπάνω ετών – μεταφέρθηκαν στην Βενετία  και τοποθετήθηκαν στην πρόσοψη της βασιλικής του Αγίου Μάρκου. Ο Ναπολέων, το 1797,  κατέλυσε την Ενετική Δημοκρατία και τα μετέφερε στο Παρίσι. Τα άλογα τοποθετήθηκαν στην Αψίδα του Θριάμβου, μέχρι την ήττα της Γαλλίας στη μάχη του Βατερλώ, το 1815.  Με εντολή του Αυστριακού Αυτοκράτορα, ο νεαρός – 22 χρονών – Βρετανός λοχαγός William John Dumaresq,  που είχε πολεμήσει στο Βατερλώ, μετέφερε τα άλογα και πάλι στην Βενετία και πήρε ως δώρο μια χρυσή θήκη καπνού.

Ήδη, στους πολέμους που είχαν ακολουθήσει την Γαλλική Επανάσταση του 1789, οι Γάλλοι είχαν μεταφέρει στην χώρα τους πλήθος έργων της μεσαιωνικής και της αναγεννησιακής τέχνης από τις αυστριακές Κάτω Χώρες και την Γερμανία. Ως νομιμοποίηση προέβαλαν το δικαίωμα του νικητή αλλά επιπλέον και το ότι η επαναστατική Γαλλία είχε το ηθικό δικαίωμα να τα κατέχει, ως η μόνη χώρα της ελευθερίας και της ισότητας, οι οποίες αποτελούν τις πηγές της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Κατόπιν ο Ναπολέων λαφυραγώγησε τα έργα τέχνης και της Ιταλίας και της Αιγύπτου.  Ο συνεργάτης του Βοναπάρτη στρατηγός François René Jean de Pommereul είχε γράψει ότι οι πραγματικές κατακτήσεις είναι αυτές που γίνονται για την τέχνη που είναι η μόνη ικανή να παρηγορεί για την ατυχία να πολεμά κανείς με άλλα κίνητρα. Επίσης δήλωσε ότι οι εχθροί των τεχνών και της δημοκρατίας που πενθούν για την απομάκρυνση των μνημείων της Ιταλίας, πρέπει να θυμούνται ότι ποτέ δεν κατηγόρησαν τους Ρωμαίους ότι άρπαξαν από τους νικημένους Έλληνες τα αγάλματα που κοσμούσαν τις πλατείες της Ρώμης. 

Ο Ναπολέων μάλιστα, γνωρίζοντας ότι καινοτομεί, υποχρέωσε, με τις συνθήκες ειρήνης που υπέγραψε μαζί τους το 1796-97, σχεδόν όλες τις ιταλικές πόλεις να παραδώσουν στην Γαλλία έργα τέχνης που κατείχαν. Το 1806-07, ο στρατός του Ναπολέοντα προέλασε μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας και έστειλε πίσω στη Γαλλία χιλιάδες έργα τέχνης από τις κατακτημένες πόλεις (το Βερολίνο, την Βιέννη, το Μόναχο), μεταξύ των οποίων πίνακες του Ραφαήλ, του Ρέμπραντ, του Ρούμπενς, του Ντύρερ, κλπ. Καθώς δεν χωρούσαν όλα στο Λούβρο, πολλά από αυτά στάλθηκαν σε άλλα παλάτια και σε επαρχιακά μουσεία ενώ πολλά εξαφανίσθηκαν σε ιδιωτικές συλλογές. Παρόμοιες αρπαγές συνέβησαν και μετά την κατάληψη της Ισπανίας.

 Όταν ο Ναπολέων αναγκάστηκε σε παραίτηση το Απρίλιο του 1814, οι ιδιοκτήτες των κλεμμένων έργων τέχνης  ζήτησαν την επιστροφή τους ενώ ακόμη και ο Πάπας Πίος ο 7ος αποτάθηκε απευθείας στο νέο βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο 16ο. Αυτός, αν και αρχικά ανακοίνωσε ότι θα επέστρεφε κάποια από αυτά, κατόπιν επικαλέστηκε ότι η Γαλλία είχε νόμιμο τίτλο κτήσεως διότι η συνθήκη των Παρισίων με την οποία έληξε ο πόλεμος, δεν περιλάμβανε όρο για την επιστροφή τους. Ακόμα και μετά τη ήττα στο Βατερλώ το 1815, οι Γάλλοι προσπάθησαν και πάλι να διατηρήσουν την ακεραιότητα των μουσείων τους όμως οι νικητές σύμμαχοι αρνήθηκαν και επέμεναν ότι όλα τα έργα τέχνης θα πρέπει να επιστραφούν στους αρχικούς ιδιοκτήτες. 

Οι σύμμαχοι Βρετανοί και Πρώσοι δεν λεηλάτησαν την ηττημένη Γαλλία. Ο νικητής στο Βατερλώ, βρετανός στρατηγός Wellington, σε συνεργασία με τον βρετανό υπουργό εξωτερικών Castlereagh διακήρυξαν ότι η κατάκτηση μιας χώρας δε νομιμοποιεί την λεηλασία της και από τυχόν λεηλασία δεν προκύπτει νόμιμος τίτλος κτήσης, ότι ανισότιμες συνθήκες που υπογράφηκαν με τη βία κατά την διάρκεια του πολέμου δεν είναι νόμιμες, ότι τα πολιτιστικά αγαθά προστατεύονται διαφορετικά από τα άλλα περιουσιακά αγαθά και ότι η τέχνη ανήκει στον αρχαίο τόπο της.

 

Ο Γιώργος Τριανταφύλλου είναι δικηγόρος μένει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη.