“Πρόοδος σημαίνει, στην ουσία, να έχεις το θάρρος
να ξεφορτωθείς τα στηρίγματα του παρελθόντος”
(Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ)
Βρισκόμαστε στο έδαφος του ευρωπαϊσμού, της φιλελεύθερης δημοκρατίας, της κοινωνικά υπεύθυνης επιχειρηματικότητας, του επιτελικού κρατικού μηχανισμού, του αποτελεσματικού κοινωνικού κράτους δικαίου και της ανοιχτής κοινωνίας.
Μετράμε τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της αυριανής Ελλάδας στο έδαφος των σταθερών κανόνων, της αξιολόγησης, της διαφάνειας και της ισονομίας.
Θέλουμε να συμμετάσχουμε και να συνεισφέρουμε στο μέτρο των δικών μας δυνατοτήτων, ως μία δεξαμενή σκέψης, ιδεών και διαλόγου.
Τα ιδεολογικά βαρίδια του παρελθόντος από τα οποία θα πρέπει να απαλλαγεί η σύγχρονη πολιτική οικολογία στην Ελλάδα, απαιτούν ένα βήμα μπροστά από τις αόριστες “αλήθειες” της, ένα βήμα στην καθολική ματιά, πέρα από την “κλαδική” της διάσταση και οπτική.
Η αριστερά μιλάει εξ ονόματος μιας τάξης και η οικολογία εξ ονόματος ενός θέματος.
Το ζητούμενο είναι να μιλάς στο όνομα όλης της κοινωνίας και για το σύνολο των υποθέσεών της.
Η αριστερά ξεκίνησε ως μια απάντηση στη φάση της βιομηχανικής επανάστασης, αλλά στόχευσε μόνο στο πεδίο της “βάσης”, δηλαδή της οικονομίας, ενώ η οικολογία ενώ ξεκίνησε στοχεύοντας στο “όλον”, πολιτικά περιορίστηκε σε ένα “θέμα”.
Το ζητούμενο είναι να αναδείξει το “Ομοούσιον” της ανάπτυξης, κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά.
Η “ιδεολογική οικολογία” κινδυνεύει να μετεξελιχθεί σε μια «διαχειριστική οικολογία», ενώ το ζητούμενο είναι να γίνει η «καθολική πολιτική οπτική», να γίνει το εναλλακτικό «όλον» που θα συμπεριλάβει σε ένα συνεκτικό, σύγχρονο και πολιτικά επαρκές καθολικό σχέδιο, το σύνολο των υποθέσεων της κοινωνίας;
Ένας δεκάλογος προοδευτισμού για το περιβάλλον
- Από την “προστασία του περιβάλλοντος” στο βιώσιμο αναπτυξιακό σχεδιασμό
- Από την “περιχαράκωση” στα εναλλακτικά σχέδια ανάπτυξης
- Από την “άρνηση και απόρριψη” στο σχεδιασμό κριτηρίων εμπλοκής
- Από την εποχή της “φυσιολατρίας” στην εποχή της καινοτομίας
- Από την “αδειοδότηση” στην περιβαλλοντική επιθεώρηση
- Από τις εκπομπές (αερίων) στην εισροές (ενέργειας)
- Από την εποχή “η προστασία κοστίζει”, στην εποχή “η προστασία συμφέρει”
- Από την εποχή των “αυθαιρέτων” στην εποχή των κανόνων
- Από την εποχή όπου η ανοχή στην παρανομία ήταν παράγοντας επιβίωσης, στη εποχή όπου οι κανόνες ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια της οικονομίας
- Ναι στην (φυσική) εναλλαγή του καιρού, όχι στην (ανθρωπογενή) αλλαγή του κλίματος
«Ποιοι υπήρξαμε; Αυτό που είμαστε και Αυτό που θέλουμε να γίνουμε»
Πλαίσιο αναφοράς η αειφόρος ανάπτυξη για την ευημερία των πολιτών, την κοινωνική πρόνοια και την περιβαλλοντική προστασία.
Η ανθρωπογενής μεταβολή του κλίματος, συμπυκνώνει όλες τις παθογένειες της σύγχρονης ανάπτυξης και ωθεί την παγκόσμια κοινότητα σε αλλαγές και αναπροσανατολισμούς. Να θέσουμε ως κατεπείγουσα προτεραιότητα την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον ως αξίες αλλά κι ως αναπτυξιακό υπόβαθρο. Μια αναβαθμισμένη και σύγχρονη οπτική βιώσιμης ανάπτυξης μπορεί να αναδείξει αναπτυξιακές επιλογές μεγάλης αποτελεσματικότητας, κυρίως στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού και του πρωτογενούς τομέα.
Η περίοδος της πανδημίας, πέραν των γνωστών προβλημάτων που προκάλεσε, είχε και παράλληλες, δευτερογενείς επιπτώσεις. Η καραντίνα σε μεγάλο μέρος του πλανήτη, και ιδιαίτερα στον περισσότερο ανεπτυγμένο κόσμο, μείωσε δραματικά τη βιομηχανική παραγωγή, αυτό μείωσε και την ενεργειακή βιομηχανία και όλα αυτά μείωσαν και τις εκπομπές ρύπων και ειδικότερα των αερίων του θερμοκηπίου. Όμως, δεν είναι αυτός ο τρόπος που περιμένουμε από την ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή. Γιατί αυτή η μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και πρόσκαιρη είναι καθώς, λογικά, θα ακολουθήσει η ανάκαμψη και γιατί στο όνομα της ανάκαμψης υπάρχει ο κίνδυνος να υποβαθμιστεί η ανάγκη τήρησης των ορίων εκπομπών. Αυτό είναι μια ορατή απειλή, την οποία οι σχεδιασμοί για την επόμενη μέρα, θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους.
Το ίδιο το ερώτημα “αντί για το λιγνίτη, τι;¨, ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση στην καρδιά των αναπτυξιακών προοπτικών και δυνατοτήτων της χώρας. Πώς θα απαλλαγούμε από το λιγνίτη έως το 2028; Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Ποια είναι τα εναλλακτικά σχέδια και πώς αυτή η μετάβαση θα συμπαρασύρει άλλους κλάδους της οικονομίας; Πώς θα αναδιαταχθεί η αναπτυξιακή βάση της χώρας με άξονα τις αλλαγές στο ενεργειακό πεδίο; Οι αλλαγές αυτές έρχονται ως υποχρεώσεις μας απέναντι στην οικουμενική προσπάθεια για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής, αλλά έχουν και μια ενδογενή αφετηρία που πατά στις αναπτυξιακές δυνατότητες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χώρας. Ευκαιρία να τα ανακαλύψουμε και να τα αξιοποιήσουμε με το διπλό όφελος προς την οικονομία της χώρας και την κλιματική αλλαγή.
Προτεραιότητα τελικά στο «σήμερα» και όχι στο …«μεθαύριο».
Ο Σάκης Κουρουζίδης είναι Δρ. Σεισμολογίας, Διευθυντής της Διευθύνσεως Υποστήριξης Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
