Ποια είναι άραγε τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν μία πόλη; Αυτά δηλαδή που την κάνουν να ξεχωρίζει, της προσδίδουν τα χαρακτηριστικά που την καθιστούν ιδιαίτερη και διακριτή, όμορφη ή όχι, ανθρώπινη ή μη; Είναι βεβαίως η αισθητική της όπως αποτυπώνεται στην αρχιτεκτονική της φυσιογνωμία αλλά και σε λεπτομέρειες μικρές ή μεγάλες, η καθαριότητά της, η ρυμοτομία της, ο σεβασμός και η έγνοια προς τους πολίτες της, πεζούς ή μη, μικρούς, μεγάλους και ηλικιωμένους, με ειδικές ανάγκες ή όχι, οι υποδομές και οι υπηρεσίες της που προσφέρει, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και η πρόταξη του δημόσιου χώρου, η οικολογική της άποψη και λειτουργία, η πολιτιστική της υποδομή και δραστηριότητα, η υπεράσπιση του ιστορικού της χαρακτήρα, αν φυσικά έχει, και των τοπόσημών της. Και άλλα πολλά…
Στο παρελθόν, οι Ελληνικές πόλεις και κωμοπόλεις, τα χωριά μας, όλα είχαν τον δικό τους χαρακτήρα, την δική τους ξεχωριστή φυσιογνωμία και ιδιαιτερότητα που, μαζί με την ντοπιολαγιά τους, τα προϊόντα τους, τις γεύσεις τους, συναποτελούσαν ένα πανέμορφο αστικό τοπίο που, μαζί με την ανεπανάληπτη ελληνική φύση, συνέθεταν ένα υπέροχο μωσαϊκό σπάνιου κάλους˙ την Ελλάδα.
Το ελληνικό αστικό τοπίο ήταν μία εξαιρετική σύνθεση ατόφιων στοιχείων από τα δύο πιο γνήσια και αυθεντικά τμήματα της κοινωνίας. Την αστική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Γι’ αυτό και ακόμα θαυμάζουμε την ομορφιά τόσο των εναπομεινάντων νεοκλασσικών αρχοντικών και επαύλεων όσο και την απαράμιλλη αισθητική της απλότητας και ήθους των οικισμών της υπαίθρου και των νησιών που, δυστυχώς, περιορίζονται πια σε θύλακες αισθητικής, τους λεγόμενους παραδοσιακούς οικισμούς.
Στο διάβα του χρόνου και για πολλούς λόγους, ιστορικού και κοινωνικού κυρίως χαρακτήρα, οι δύο αυτοί κοινωνικοί πόλοι, συρρικνώθηκαν δραματικά και αλλοτριώθηκαν με αποτέλεσμα και η όποια αστική τάξη της χώρας να συμπιεστεί σφοδρά και οι γνήσιες λαϊκές τάξεις να εκφυλιστούν σε μεγάλο βαθμό. Αυτό που κυριάρχησε ήταν μία χωρίς συνείδηση και αισθητική μεσαία-μικροαστική τάξη η οποία, προσανατολισμένη στον στόχο του εύκολου και γρήγορου πλουτισμού, και σε συνδυασμό με την στρεβλή μορφή ανάπτυξης της οικονομίας και της χώρας, δεν δυσκολεύτηκε να παρανοήσει την έννοια της ανάπτυξης και να την ταυτίσει με μία ξέφρενη, ανεξέλεγκτη και χωρίς κανόνες κακοποίηση των πάντων. Αποτέλεσμα η Ελλάδα, οι πόλεις, οι κωμοπόλεις και τα χωριά της, να μεταβληθούν γρήγορα, ως επί το πλείστον, σε πανομοιότυπα εκτρώματα οικιστικής ασχήμιας και αναρχίας, ευθέως αντίστοιχα της κυρίαρχης νεοελληνικής κουλτούρας, αντίληψης και νοοτροπίας.
Λέγεται πως “κάθε λαός έχει την κυβέρνηση που του αξίζει”. Θα πρόσθετα, “και τις πόλεις που του αξίζουν”. Με την έννοια πως κάθε πόλη αποτυπώνει και δηλώνει με τον πιο σαφή και αδιάψευστο τρόπο, την ποιότητα και τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας που την κατοικεί.
