Τα γραφόμενα του είναι συχνά «ενδιαφέροντα», υπό την έννοια ότι οι θέσεις που εκφράζει πάντα προβληματίζουν και προκαλούν, χωρίς απαραίτητα να συμφωνεί κανείς μαζί του. Το πρόσφατο προκλητικό άρθρο του, «γιατί επαναστατούν οι πλούσιοι» είναι το έναυσμα για το παρακάτω κείμενο που ελπίζω να προβληματίσει.
Νομίζω πως βαδίζοντας προς το 2021 και τα διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, έχουμε αρχίσει τουλάχιστον να μιλάμε για το γεγονός πως και η «δικιά μας» επανάσταση άρχισε από την ελίτ των Ελλήνων διανοούμενων και των ευκατάστατων εμπόρων της Διασποράς. Πρώτα έγινε αποδεχτή από τους κάθε λογής προεστούς, πρόκριτους και κοτζαμπάσηδες, όχι πάντα με τα πιο ανιδιοτελή και Εθνικά κριτήρια, και μετά πέρασε – εάν πέρασε ποτέ – και στον λαό.
Το πρωτότυπο άρθρο δεν φείδεται σκωπτικής διάθεση όταν αναφέρει πως «η ευγενής παράδοση της επανάστασης της υψηλής μπουρζουαζίας συνεχίζεται και σήμερα, ειδικά στις ΗΠΑ. Το κίνημα Occupy, για παράδειγμα, είναι αντίθετο με την πλουτοκρατία του 1%, αλλά επειδή προέρχεται κυρίως από το 2-5%». Στη Νέα Υόρκη, περισσότερα από τα μισά μέλη του κινήματος έχουν εισόδημα μεγαλύτερο από 75.000 δολάρια το χρόνο, ενώ μόνο το 8% του κινήματος έχει χαμηλό εισόδημα (σε αντιπαράθεση με το γεγονός πως το 30% των κατοίκων της Νέας Υόρκης που βρίσκεται στη χαμηλή εισοδηματική κατηγορία), ενώ ο αριθμός των μελών του κινήματος με Πανεπιστημιακή και Μεταπτυχιακή εκπαίδευση είναι δυσανάλογα μεγάλος.
Αυτή η παρατήρηση, είναι πολύ πιθανόν να σχετίζεται και με αυτό που ο Ρώσο-Αμερικανός ακαδημαϊκός Peter Turchin ονόμασε «υπερπαραγωγή ελίτ». Η επέκταση του πανεπιστημιακού συστήματος, που είδαμε την τελευταία εικοσαετία και στην Ελλάδα, έχει δημιουργήσει μια κοινωνικά ασταθή κατάσταση που εκφράζεται από την πολυπληθή ομάδα δυσαρεστημένων επίδοξων ελίτ με πολλά «τυπικά προσόντα». Τα μέλη αυτής της ομάδας στην Ελλάδα, συνήθως έχουν μεταπτυχιακό τίτλο στη διοίκηση επιχειρήσεων από δευτεροκλασάτα ιδρύματα της αλλοδαπής ή παράξενες ειδικεύσεις σε θέματα κοινωνικών σπουδών από την ημεδαπή, χωρίς να έχουν την αντίστοιχη επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική καταξίωση που θεωρούν (οι ίδιοι ή τουλάχιστον οι γονείς τους) πως τους ανήκει.
Ο Ed West προχωρά θίγοντας το θέμα πως «η συντριπτική πλειοψηφία των 18άρηδων βρίσκεται σήμερα στο Πανεπιστήμιο, ενώ ένας πολύ μικρότερος αριθμός θέσεων εργασίας απαιτεί πραγματικά πτυχίο». Επισημαίνει πως οι απόφοιτοι πολλών σχολών όχι μόνον θα μείνουν απογοητευμένοι (και συχνά χρεωμένοι) από αυτή την εμπειρία που δεν θα τους δώσει την προσδοκώμενη πολυεπίπεδη ανέλιξη, αλλά συχνά έχοντας αγγίξει συνήθως μόνο στην επιφάνεια κοινωνικές σπουδές θα βρεθούν μέσα σε μια πολιτικοποιημένη ελίτ με έφεση προς την επανάσταση. Είναι αυτό που ο Άδωνις Γεωργιάδης είπε λαϊκιστικά και απλοϊκά πως «η διδασκαλία της Κοινωνιολογίας στο Λύκειο θα κάνει τα παιδιά αριστερά».
Στην πραγματικότητα όμως η διαδικασία του περάσματος της συντριπτικής πλειοψηφίας της νεολαίας από το Πανεπιστήμιο, δεν προετοιμάζει την αριστερά που δαιμονοποιεί η λαϊκή δεξιά, αλλά προετοιμάζει μια νέα αναδυόμενη φιλόδοξη και απογοητευμένη επίδοξη αστική τάξη, με γνώσεις, δεξιότητες, και θυμό, που θα απαιτήσει την θέση της στην κοινωνία.
Η πανδημία του κορωνοϊού ήταν το προσάναμμα σε αυτήν τη σιωπηλή – για την ώρα – μεταστροφή που έλαβε χώρα στην Ελλάδα της υπέρ-δεκαετούς κρίσης. Η απογοήτευση των μακροχρόνια άνεργων νέων, και το μικρό ποσοστό των εργαζόμενων νέων που απασχολείται σε θέματα άμεσα σχετιζόμενα με το αντικείμενο σπουδών του, θα ενταθεί λόγω της ύφεσης που θα εντείνει η πανδημία. Η στάση της πολιτείας προσπαθώντας – εν πολλοίς δικαιολογημένα – να προστατεύσει τη (διαχρονικά προνομιούχο) σημερινή γενιά των άνω των 65, περιόρισε (αδικαιολόγητα;) τις λίγες επαγγελματικές και κοινωνικές διεξόδους των κάτω των 35. Ίσως αυτή η πολιτική – που σήμερα τυγχάνει της έγκρισης της συντριπτικής πλειοψηφίας του Ελληνικού λαού – να είναι το προσάναμμα για ένα «2021» που μπορεί να καταλύσει η γενιά των σημερινών τριαντάρηδων και ίσως αποδειχθεί πραγματικά και ουσιαστικά επαναστατικό.
Ο Αναστάσης Περράκης είναι Διευθυντής ερευνών στο Ολλανδικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης.
