Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της ανθρωπότητας, τα μικρόβια που αρχικά ενδημούσαν στα ζώα, έφτασαν με τη συνάφεια στους ιδιοκτήτες τους. Από τη Μαύρη Θάλασσα ως την ανατολική Μεσόγειο, οι θανατηφόρες πανδημίες χάραξαν την πορεία τους μέσα στα πλοία που τις μετέφεραν και τα λιμάνια που τις διέδωσαν.
Σε όλη την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης μαθαίνουμε για τον τύφο στην Τριπολιτσά και το Ναύπλιο όπως περιγράφει ο παθών και επιζήσας Νικόλαος Κασομούλης, την πανώλη στις Σπέτσες στην οποία αναφέρεται το Αρχείο Ιωάννη Κωλέττη όταν, επί Καποδίστρια, βρισκόταν περίπου στη θέση του δικού μας κ.Τσιόδρα και ακόμα στην πανδημία που έπληξε την Κόρινθο το 1822 και πήρε τη ζωή του Δράμαλη.
Τα αντιβιοτικά και τα εμβόλια κατάργησαν για λίγο το φαινόμενο ώστε τα παιδιά του μεταπολεμικού κόσμου να νομίζουν ότι δεν υπάρχει πιά. Ο εγκλεισμός μας ήταν μία δυσάρεστη έκπληξη αλλά οι τόσες καθημερινές απώλειες σ’ όλο τον κόσμο συνθέτουν μία τραγωδία. Μας θυμίζει η πανδημία την αδυναμία μας μπροστά στη φύση που νομίζαμε ότι ελέγχουμε. Αυτές τις μέρες που συνομιλούμε περισσότερο με τον εαυτό μας, διατρέχουμε και τις περιόδους του φιλοσοφικού παρελθόντος μας. Την ‘Πολιτεία’ του Πλάτωνα, τα ‘Ηθικά Νικομάχεια’ του Αριστοτέλη και τα ‘Εις Εαυτόν’ του Μάρκου Αυρήλιου. Η περισυλλογή αυτή μας θυμίζει και την σοφία όσων αναφέραμε που πιστεύουν ότι, από κάθε κακό, φυτρώνει για την ισορροπία του κόσμου και κάτι αγαθό. Από τις τέσσερις βασικές αρετές του Αριστοτέλη: το θάρρος, τη μεγαλοψυχία, την μετριοπάθεια και τη δικαιοσύνη, όλες σχετίζονται με την αντιμετώπιση της ατυχίας που βιώνουμε. Το θάρρος για να την πολεμήσουμε, την μετριοπάθεια για να μην υποκύψουμε σε ακραία συναισθήματα, την μεγαλοψυχία για να θυμηθούμε τους γύρω μας που υποφέρουν και τη δικαιοσύνη για να τοποθετήσουμε ακριβοδίκαια την ύπαρξή μας μέσα στον κόσμο μας. Το πρώτο μάθημα από την εμπειρία μας αυτή είναι ότι δεν θα πρέπει να την ξεχάσουμε ευθύς μόλις περάσει. Το δεύτερο είναι ότι κάθε δυστύχημα μας ανοίγει νέες πόρτες στη ζωή μας ευκαιριών να εξετάσουμε το βίο μας. Ο Σωκράτης έλεγε ότι ο ανεξέταστος βίος είναι η μεγαλύτερή μας παράλειψη.
Ο φιλέλληνας Πουκεβίλ, Γενικός Πρόξενος στην Πάτρα, κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, έλεγε: ‘Οι Έλληνες είναι καταπληκτικοί στις αντιξοότητες’. Η ρήση αυτή επαληθεύεται από την πειθαρχία που οι περισσότεροι επέδειξαν κατα τον υποχρεωτικό εγκλεισμό του Απριλίου. Το αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να παρουσιάζει τα πιο λίγα θύματα στην πανδημία που έπληξε τις ηπείρους. Η αξιοπιστία που απέκτησε η χώρα από αυτό το επίτευγμα, της υπόσχεται διεθνή αναγνώριση και σε άλλους τομείς δραστηριότητας. Όμως, το πιο σημαντικό είναι η αυτοπεποίθηση με την οποία μας εμπνέει αυτή η επιτυχία.
Ο Θάνος Βερέμης είναι Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ.
