[vc_row][vc_column][vc_column_text]
Ομιλία της Ιόλης Χριστοπούλου στην εκδήλωση του Π2 “Πρόοδος στην πράξη” με τίτλο “Κεραυνοί το κατακαλόκαιρο”: Θα μείνουμε θεατές της κλιματικής αλλαγής;
Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και αποτελεί μία πραγματικότητα, τις συνέπειες της οποίας ήδη ζούμε. Δεν χρειάζεται να συμπληρώσω σε όσα έχουν ήδη ειπωθεί για τα έντονα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις πλημμύρες, ξηρασίες, πυρκαγιές κοκ που πληθαίνουν και πυκνώνουν. Η κατάσταση είναι επείγουσα και έκτακτη και αιτιολογεί πλήρως την αναφορά πλέον σε κλιματική κρίση.
Η επιστημονική διακυβερνητική επιτροπή του ΟΗΕ στην έκθεση του περασμένου Οκτωβρίου μας λέει ότι ΑΝ λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα σήμερα τότε έχουμε τη δυνατότητα να αποφύγουμε τα χειρότερα και να συγκρατήσουμε την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1.5 βαθμό σε σχέση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής. Γιατί αν ξεπεράσουμε το όριο του 1.5 βαθμού Κελσίου που αποτελεί τον πραγματικό στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού, τότε οι επιπτώσεις θα είναι σφοδρές.
Όμως η πραγματικότητα είναι ότι έχουμε ήδη ξεπεράσει την αύξηση του 1 βαθμού κελσίου, και ήδη βιώνουμε τις συνέπειες από αυτό. Επομένως πέρα από τις προσπάθειες για μείωση των εκπομπών ΑΘ, πρέπει να προσαρμοστούμε σε μια νέα κλιματική πραγματικότητα αυτή ενός θερμότερου πλανήτη
Δεν είναι μόνο ο άνθρωπος, η οικονομία και η κοινωνία μας που απειλείται από μία τέτοια αύξηση. Όπως αναφέρει και μία άλλη διακυβερνητική επιτροπή του ΟΗΕ που εξέδωσε τα συμπεράσματα της τον περασμένο Μάιο, η κλιματική κρίση αποτελεί η ίδια σημαντική πρόσθετη απειλή για τη φύση, ενώ αν η αύξηση ξεπεράσει τους 2 βαθμούς η διατήρηση της ποικιλίας της ζωής – της βιοποικιλότητας – που χαρακτηρίζει τον πλανήτη μας θα είναι όλο και πιο αμφίβολη.
Συνεπώς πριν από οτιδήποτε άλλο είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε χωρίς καθυστέρηση στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των βιώσιμων μεταφορών, προστατεύοντας ταυτόχρονα τη φύση.
Ειδικά για την Ελλάδα, μιας και βρισκόμαστε λίγο πριν τις προγραμματικές δηλώσεις της νέας Κυβέρνησης στη Βουλή, απαιτείται ένα βασικό καθοριστικό βήμα: δέσμευση για συγκεκριμένη ημερομηνία απεξάρτησης από τον λιγνίτη πριν το 2030 και ξεκάθαρη στοχοθεσία για να γίνει η χώρα μας κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050.
Γιατί ο λιγνίτης πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα; Γιατί από το 1990 μέχρι το 2017 ο λιγνίτης ευθύνεται για παραπάνω από το 1/3 των συνολικών εκπομπών της χώρας, η με διαφορά νο 1 πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ΑΘ) στη χώρα. Για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό ο λιγνίτης μόνος του έχει μεγαλύτερο μερίδιο των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου της Ελλάδας, από ολόκληρους τους τομείς της βιομηχανίας, των μεταφορών και των απορριμμάτων μαζί.
Επίσης προτεραιότητα πρέπει να αποτελέσει η απεξάρτηση και από τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα, φυσικό αέριο και πετρέλαιο, έτσι ώστε να μειώσουμε και τελικά να μηδενίσουμε τις εκπομπές του άνθρακα.
Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε για να μετριάσουμε τις επιπτώσεις της ΚΑ; Μπορούμε να τονώσουμε τις αποθήκες άνθρακα.
Υπάρχουν τέτοιες; Και βέβαια υπάρχουν. Μην φανταστείτε τεράστιες σκούπες που απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα ή κάποιες κρυφές αποθήκες κάπου θαμμένες. Είναι γύρω μας, και μας τις παρέχει η φύση.
Αναφέρομαι πρώτα από όλα στα δέντρα και τα δάση – τους πνεύμονες του πλανήτη. Ο ρόλος τους είναι γνωστός και πολύτιμος καθώς απορροφούν CO2. Όμως, η αποψίλωση των δασών σήμερα, σε παγκόσμια κλίμακα, σημαίνει ότι χάνουμε τις αποθήκες του άνθρακα και συμβάλουμε περαιτέρω στην κλιματική κρίση. Η αποψίλωση των δασών αποτελεί τη 2η μεγαλύτερη πηγή ανθρωπογενών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως. Επίσης, όλο και πιο πολύ αναγνωρίζονται οι υγρότοποι, οι βάλτοι, τα έλη, ως πολύ σημαντικοί φυσικοί μηχανισμοί αποθήκευσης άνθρακα ενώ αντίστοιχο ρόλο έχουν και οι ωκεανοί.
Εάν τα οικοσυστήματα, και ειδικότερα τα δάση και οι υγρότοποι, δεν αφαιρούσαν τον άνθρακα από την ατμόσφαιρα, εκτιμάται ότι οι ετήσιες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες θα αυξάνονταν κατά 28% (δηλαδή πάνω από ¼) επιπλέον κάθε χρόνο.
Συνεπώς, προστατεύουμε τη φύση και τη διατηρούμε σε καλή κατάσταση γιατί λειτουργεί ως φυσικός ρυθμιστής του κλίματος και πολύτιμος σύμμαχος στη σημαντικότερη ίσως μάχη του 21ουαιώνα, αυτή της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.
Για να μπορέσουν όμως τα οικοσυστήματα να εκτελέσουν τον ρόλο του κλιματικού ρυθμιστή πρέπει να είναι υγιή, δηλαδή να έχουν την έκταση που πρέπει, την ποικιλία των οργανισμών, δηλαδή σε κάθε περίπτωση τη διαφορετική βιοποικιλότητα, και την ποιότητα των συνθηκών για να λειτουργήσουν. Επομένως ένας επιπλέον λόγος για την προστασία της φύσης είναι η δημιουργία μια επιπλέον υγιούς δύναμης μετριασμού των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, πέρα από την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Όμως επιπλέον η φύση μπορεί και πρέπει να παίξει καθοριστικό ρόλο και στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Εκτός από τροφή, πρώτες ύλες για ρούχα φάρμακα κλπ, μια φύση σε καλή κατάσταση μας παρέχει ασφάλεια από ακραία καιρικά φαινόμενα. Η φύση μας παρέχει αντιπλημμυρική και αντιδιαβρωτική προστασία. Όσο πιο υγιή είναι τα οικοσυστήματα, τόσο μεγαλύτερη η ανθεκτικότητα τους στις περιβαλλοντικές μεταβολές και μεγαλύτερη η δυνατότητα τους να μας προστατεύουν από ακραία καιρικά φαινόμενα.
Για να το καταλάβουμε, όταν υπάρχει αρκετός φυσικός χώρος στις όχθες ενός ποταμού ή ενός ρέματος, τότε υπάρχει επαρκής χώρος και άρα δυνατότητα να εκτονωθεί μία μεγάλη πλημμύρα. Όταν όλα είναι μπαζωμένα και χτισμένα τότε αυτή η παροχή χάνεται με καταστροφικές ή και τραγικές συνέπειες.
Η προσαρμογή μας στη νέα κλιματική πραγματικότητα πρέπει να βασιστεί σε λύσεις που παρέχει η ίδια η φύση.
Προς επίρρωση όλων αυτών έρχεται και η ανακήρυξη από τον ΟΗΕ της επόμενης δεκαετίας ως δεκαετίας αποκατάστασης των οικοσυστημάτων. Και προφανώς αυτή η δεκαετία σύμφωνα με την έκθεση της IPCC είναι επίσης κομβικής σημασίας για τη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Άρα η σύνδεση έχει ήδη ξεκινήσει να γίνεται.
Και θα πρέπει να γίνει και στην Ελλάδα, κάτι που δεν συμβαίνει ως τώρα. Μέχρι σήμερα, τα αντιπλημμυρικά έργα που σχεδιάζουμε, βασίζονται σε τεχνητές λύσεις, κανάλια, αναχώματα, φρεάτια κοκ. Όμως, μπορούμε να έχουμε την ίδια λειτουργία και υπηρεσία, διατηρώντας ή αποκαθιστώντας φυσικές εκτάσεις. Αντί να σκεφτόμαστε πώς θα ισοπεδώσουμε ποτάμια, ρέματα, υγρότοπους, ακτές και αιγιαλό, δάση, δασικές εκτάσεις – όλα αυτά που συνήθως μπορούμε, να αξιοποιήσουμε ως μία φυσική υποδομή και προφανώς με πολύ χαμηλότερο κόστος. Και τα οφέλη από τη φύση θα είναι πέρα από την υποστήριξη για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Όταν η φύση επανέλθει, θα συντελέσει στην ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα (στη γεωργία και την αλιεία) και θα δώσει ευκαιρίες για δραστηριότητες αναψυχής, κοκ.
Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι απαραίτητο να αλλάξει η προσέγγιση της Πολιτείας απέναντι στη φύση. Θα ήταν ευχής έργο τέτοιες σκέψεις να ακουστούν στις προγραμματικές δηλώσεις στη Βουλή. Εξίσου σημαντικό όμως είναι να χαρακτηρίσουν τα περιφερειακά σχέδια για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στα οποία η ανάγκη προστασίας της φύσης θεωρώ ότι πρέπει να αποκτήσει καίριο ρόλο. Επίσης, θα σχεδιαστεί το νέο ΕΣΠΑ που θα φέρει περίπου 20 δις ευρώ αναπτυξιακούς πόρους, και εκεί θα πρέπει να υπάρξουν οι προβλέψεις για επενδύσεις σε τέτοιου είδους μέτρα και φυσικές υποδομές αντί για μεγάλα τεχνικά έργα αμφίβολης αποτελεσματικότητας.
Κλείνοντας, να συνοψίσω: Όταν χάνουμε φυσικές εκτάσεις δεν χάνουμε μόνο τη δυνατότητα απορρόφησης του διοξειδίου άνθρακα, χάνουμε και τη γραμμή άμυνάς μας απέναντι στις εντεινόμενες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Όταν προστατεύουμε τη φύση και της δίνουμε το χώρο που της αξίζει, τότε μας προστατεύει κι εκείνη. Παρέχει χώρο, απορροφά την ένταση και λειτουργεί ως φράκτης – μας βοηθά στην προσαρμογή μας στην νέα κλιματική πραγματικότητα και στην προστασία μας από έκτακτες καταστάσεις, παρέχοντας ταυτόχρονα και μια σειρά από επιπλέον οικοσυστημικές λειτουργίες οι οποίες ως τώρα παραμένουν υποτιμημένες από τη χάραξη πολιτικών στη χώρα μας
Κι αυτό είναι που πρέπει να αλλάξει.
Σας ευχαριστώ πολύ.
*H Ιόλη Χριστοπούλου είναι Διευθύντρια πολιτικής, The Green Tank[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
